Rusya, yüzyıllardır ‘kuzeydeki tehlike’ olarak Türk dış politikasının en önemli endişe noktalarından biri oldu. Osmanlı İmparatorluğu’nu Rusya yıktı, desek abartmış olmayız.
Artan ticaret, Rusya’da Türk yatırımları, karma evlilikler ve eğitim iki rakip ülke arasında insani ilişkilerin gelişmesine, dolayısıyla tarihi düşmanlıkların yumuşamasına neden olabilirdi. Özellikle petrol ve gaz anlaşmaları ve boru hatları süreci daha da hızlandırdı.
Gelişen ilişkiler Türk tarafında aşırı iyimser yaklaşımlara neden oldu. Ancak Rusya, tarihi stratejik hedeflerinden asla vazgeçmedi. Bu hedeflerin başında ise güneye doğru yayılma ve etki sahasını genişletmek vardır. Gürcistan Savaşı bunun açık kanıtıdır. Rus etkisine girmeyi reddeden Gürcistan bugün fiilen üç parçaya bölünmüş bir devlettir. Aynı şekilde Batı’ya yaklaşan Ukrayna’nın da başına gelmedik kalmamıştır.
Türkiye, tüm bu acı tecrübelere rağmen Rusya konusunda iyimserliğini korumuştur. Ta ki geçtiğimiz yılın sonunda yaşanan uçak krizine kadar.
Türkiye, Suriye sınırında Rus uçağını sınır ihlali yaptığı gerekçesiyle vurunca Rusya, Türkiye’ye çok sert tepki gösterdi. Türkiye ile olan neredeyse tüm ilişkilerini kesmeye kalkan Rusya’nın bu hamleleri Türk ekonomisine zarar vermeye başladı bile.
Askeri ve siyasi alanda ise Rusya, Suriye’deki varlığını arttırdı. Rusya her geçen gün Suriye topraklarına yerleşiyor ve bundan sonra da Suriye’den gönüllü olarak çıkması beklenemez. Suriye’nin hava sahasını tamamen ele geçiren Rusya bu ülkedeki üslerinin sayısını da arttırıyor. Ruslar en son Türkiye sınırındaki Kamışlı şehrini ziyaret ettiler ve buradaki havaalanının genişletilmesi için incelemelerde bulundular. Eğer Rusya, Kamışlı'da büyük bir hava üssü kurar ise Rusya ile Güneydoğu komşu haline gelir. Bu da Rusya'nın Türkiye ve Kürt politikası için önemli bir kazançtır. Türkiye için ise 'kuzeydeki tehlike'nin güneye de yerleşmesi anlamına gelir.
Suriye, Rusya için çok önemli. Doğu Akdeniz ülkesi olan Suriye’ye yerleşmek bir anlamda sıcak denizlere inmek demek.
Rusya’nın bundan sonraki hedefi Hizbullah (Lübnan), İran ve Irak’ı da bu halkaya katarak Ortadoğu’da Rusya merkezli bir ittifak kurabilmek.
Rusya, Uçak krizi sonrasında Kafkasya’da da Türkiye karşıtı faaliyetlerini arttırdı. Örneğin Ermenistan’daki asker ve silah sayısını arttırdı. Uçak Krizi bahanesiyle Rusya, bölgede Türkiye’ye karşı askeri yığınağını belirgin bir şekilde yükseltti.
Dikkat ederseniz yaşanan süreç Akdeniz’den Karadeniz’e Türkiye’nin kuşatılması anlamına geliyor. Başka bir deyişle, Rus tehlikesi aradan geçen yüzlerce yıla rağmen hala devam ediyor.
---------
Prof. Dr. Sedat LAÇİNER: Toplumsal ve Siyasal Araştırmalar Kurumu (TARK) Başkanı ve Haberdar yazarı. Lisans (Ankara Üniversitesi SBF), Yüksek Lisans (University of Sheffield), Doktora (King’s College London, University of London)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder